Hagiografia , czyli żywoty świętych należy do najważniejszych gatunków piśmiennictwa średniowiecznego .Pojawiła sie w okresie wczesnochrześcijańskim ,ale apogeum osiągnęła właśnie w epoce średniowiecza .Autorzy żywotów ,najczęściej anonimowi , czerpali ze wszelkich żródeł wiary ,a prawda przeplatała się z fantazją , cudownością , legenda i podaniami.
W literaturze wykształciły się dwa osobowe wzorce świętego :
1.asceta , który rezygnuje z majątku w imię miłości do Boga i znosi wszelkie upokorzenia
2.męczeninik za obronę wiary katolickiej Największy sukces osiągnęła zawierająca wyidealizowane biografie osób uznanych za święte „Złota Legenda” z XIII w . włoskiego dominikanina Jakuba da Voragine.
niedziela, 7 grudnia 2008
Budowa Hagiografii nie jest skomplikowana, składa się z poniższych elementów:
a)prolog, czyli przyczyny opisywania życia świętych ,
b)opis narodzin świętego,
c)dzieciństwo ,które często było cudowne ,
d)młodość świętego objawienie świętości ,
e)czas związany ze ślubem czystości ,
f)opuszczenie domu rodzinnego przez ascetę ,
g)cuda czynione przez świętych za życia ,
h)prześladowania , umartwianie ciała
i)męczeńska śmierć ,
j) cuda czynione po śmierci .Hagiografia miała w średniowieczu głównie charakter parenetyczny, czyli zachęcający do naśladowania wzorców osobowych - ideału świętego .
a)prolog, czyli przyczyny opisywania życia świętych ,
b)opis narodzin świętego,
c)dzieciństwo ,które często było cudowne ,
d)młodość świętego objawienie świętości ,
e)czas związany ze ślubem czystości ,
f)opuszczenie domu rodzinnego przez ascetę ,
g)cuda czynione przez świętych za życia ,
h)prześladowania , umartwianie ciała
i)męczeńska śmierć ,
j) cuda czynione po śmierci .Hagiografia miała w średniowieczu głównie charakter parenetyczny, czyli zachęcający do naśladowania wzorców osobowych - ideału świętego .
Św. Jerzy
Męczennik , patron rycerzy, harcerzy , rolników .
W średniowiecznym państwie rosyjskim dzień Św. Jerzego był świętem prawosławnym , kończącym roczny cykl rolniczy.
Główny patron Anglii ,Gruzji ,Litwy ,Portugalii ,Bułgarii i Katalonii,
jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli.
Jerzy urodził się w chrześcijańskiej rodzinie pod koniec III wieku w Kapadocji .Podążał za przykładem ojca wstępując do armii rzymskiej .Został trybunem ludowym oraz hrabią .
(zdj.Prawosławna(bułgarska) ikona św. Jerzego)Męczennik , patron rycerzy, harcerzy , rolników .
W średniowiecznym państwie rosyjskim dzień Św. Jerzego był świętem prawosławnym , kończącym roczny cykl rolniczy.
Główny patron Anglii ,Gruzji ,Litwy ,Portugalii ,Bułgarii i Katalonii,
jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli.
Jerzy urodził się w chrześcijańskiej rodzinie pod koniec III wieku w Kapadocji .Podążał za przykładem ojca wstępując do armii rzymskiej .Został trybunem ludowym oraz hrabią .
W 305 roku prześladowcy chrześcijan pojmali Jerzego ,a następnie poddali go torturą. Został stracony przez swoich wrogów przed bramą miasta
Lidia Diaspolis .Święty Jerzy nie został upamiętniony w żadnych wczesnych dokumentach , które maja wartość historyczną , nie jest więc traktowany jako postać historyczna .
Lidia Diaspolis .Święty Jerzy nie został upamiętniony w żadnych wczesnych dokumentach , które maja wartość historyczną , nie jest więc traktowany jako postać historyczna .
ludowycW średniowiecznym dziele ,,Złota Legenda” Jakuba de Voargine
św. Jerzy przedstawiany jest jako chrześcijanin, członek szanowanej rodziny kapadockiej .
Według legendy żył smok, który żądał ofiar .Tamtejszy król musiał złożyć w ofierze dla smoka swoją córkę .Pewnego razu gdy Jerzy przemierzał drogę wzdłuż jeziora spotkał płaczącą księżniczkę .Postanowił zabić smoka – w zamian za ten czyn zażądał by król wraz z poddanymi przyjęli chrzest święty .Jerzy zabił smoka włócznią.Król ochrzcił się wraz z całym ludem .Bohater dostał od monarchy ogromną sumę pieniędzy ,ten zaś rozdał ją ubogim.
Święty Jerzy zawędrował do miasta gdzie panował namiestnik Dacjan .Prześladował on chrześcijan .Jerzy wyznał przednim swoją miłość do Chrystusa .Namiestnik kazał czarnoksiężnikowi otruć Świętego ,wlewał on truciznę do jego wina, Jerzy za każdym razem czynił znak krzyża nad kielichem ,dzięki temu trucizna go nie zabijała. Wreszcie Św. Jerzy obiecał Dacjanowi ze złoży ofiarę jego bogom .Święty ukląkłszy prosił Boga aby zniszczył wszystkie pogańskie świątynie wraz z bożkami .Bóg wysłuchał prośby Jerzego, spalił wszystkie świątynię wraz z jej bożkami .Następnego dnia Jerzy został ścięty tak dopełnił swego męczeństwa .Ukazał się chrześcijanom podczas ich wyprawy na Saracenów ,pomógł im zająć Jerozolimę .
Opowieść o Świętym Jerzym i smoku przybyła do Europy podczas krucjat. Była ona dla rycerzy symbolem oraz wzorem doskonałego rycerza. Krzyżowcy wierzyli w swojego patrona do tego stopnia ,ze widzieli go w śród swoich szeregów .
Od 1222 roku -synod w Oksfordzie –Św .Jerzy jest patronem Anglii ,a jego święto należy do najbardziej uroczystych w tym kraju .W samej Anglii poświęcono temu męczennikowi ponad 160kościółów .We wczesnym średniowieczu pogańskie plemiona słowiańskie łączyły go z Jaryłą , która 23 kwietnia zabija Marzannę .Doszukano się tego w XIX w przekazach ludowych. (zdj.Św.Jerzy walczący ze smokiem)
św. Jerzy przedstawiany jest jako chrześcijanin, członek szanowanej rodziny kapadockiej .
Według legendy żył smok, który żądał ofiar .Tamtejszy król musiał złożyć w ofierze dla smoka swoją córkę .Pewnego razu gdy Jerzy przemierzał drogę wzdłuż jeziora spotkał płaczącą księżniczkę .Postanowił zabić smoka – w zamian za ten czyn zażądał by król wraz z poddanymi przyjęli chrzest święty .Jerzy zabił smoka włócznią.Król ochrzcił się wraz z całym ludem .Bohater dostał od monarchy ogromną sumę pieniędzy ,ten zaś rozdał ją ubogim.
Święty Jerzy zawędrował do miasta gdzie panował namiestnik Dacjan .Prześladował on chrześcijan .Jerzy wyznał przednim swoją miłość do Chrystusa .Namiestnik kazał czarnoksiężnikowi otruć Świętego ,wlewał on truciznę do jego wina, Jerzy za każdym razem czynił znak krzyża nad kielichem ,dzięki temu trucizna go nie zabijała. Wreszcie Św. Jerzy obiecał Dacjanowi ze złoży ofiarę jego bogom .Święty ukląkłszy prosił Boga aby zniszczył wszystkie pogańskie świątynie wraz z bożkami .Bóg wysłuchał prośby Jerzego, spalił wszystkie świątynię wraz z jej bożkami .Następnego dnia Jerzy został ścięty tak dopełnił swego męczeństwa .Ukazał się chrześcijanom podczas ich wyprawy na Saracenów ,pomógł im zająć Jerozolimę .
Opowieść o Świętym Jerzym i smoku przybyła do Europy podczas krucjat. Była ona dla rycerzy symbolem oraz wzorem doskonałego rycerza. Krzyżowcy wierzyli w swojego patrona do tego stopnia ,ze widzieli go w śród swoich szeregów .
Od 1222 roku -synod w Oksfordzie –Św .Jerzy jest patronem Anglii ,a jego święto należy do najbardziej uroczystych w tym kraju .W samej Anglii poświęcono temu męczennikowi ponad 160kościółów .We wczesnym średniowieczu pogańskie plemiona słowiańskie łączyły go z Jaryłą , która 23 kwietnia zabija Marzannę .Doszukano się tego w XIX w przekazach ludowych. (zdj.Św.Jerzy walczący ze smokiem)
Święty Krzysztof
Pochodził z Małej Azji , z prowincji rzymskiej Licji , tu poniósł śmierć męczeńską za panowania cesarza Dacjusza ok. roku 250.
Krzysztof - z greckiego oznacza
Pochodził z Małej Azji , z prowincji rzymskiej Licji , tu poniósł śmierć męczeńską za panowania cesarza Dacjusza ok. roku 250.
Krzysztof - z greckiego oznacza
„niosący Chrystusa ’’.
Jest on jednym z 14 wspomożycieli , czyli szczególnych patronów.
Najstarszym dowodem kultu Św. Krzysztofa z Licji jest napis z 452 roku ,
Jest on jednym z 14 wspomożycieli , czyli szczególnych patronów.
Najstarszym dowodem kultu Św. Krzysztofa z Licji jest napis z 452 roku ,
znaleziony w Haidar -Pacha , w Nikomedii ,
w którym jest mowa o wystawionej ku czci męczennika bazylice w Bitynii.
Z powodu braku szczegółowych informacji o świętym w okresie średniowiecza stworzono legendę na podstawie jego imienia „niosący Chrystusa”.Ze „Złotej Legendy” wiemy , że Krzysztof wyróżniał się niezwykłą siłą oraz wyglądem (miał ponoć 4 metry wzrostu i potężne barki).
Z powodu braku szczegółowych informacji o świętym w okresie średniowiecza stworzono legendę na podstawie jego imienia „niosący Chrystusa”.Ze „Złotej Legendy” wiemy , że Krzysztof wyróżniał się niezwykłą siłą oraz wyglądem (miał ponoć 4 metry wzrostu i potężne barki).
(zdj.Św. Krzysztof niosący Jezusa)
Legenda o Św. Krzysztofie mówi nam , że szukał on swojego najwyższego Pana.
Na samym początku służył on królowi krainy, w której mieszkał .Kiedy okazało się, że król nie jest najpotężniejszym Panem ,bo boi się diabła Krzysztof opuszcza go i szuka diabła by mu służyć .
Udaje mu się go odnależć i służy dla niego , ale tylko do momentu kiedy okazuje się ,że i diabeł nie jest tym najważniejszym i najpotężniejszym Panem (ten zaś boi się Chrystusa).A więc Krzysztof wyrusza i poszukuj Chrystusa .
Bardzo długo nie może go znależć , aż na swojej drodze napotyka Pustelnika , który opowiada mu Chrystusie i uczy go prawd wiary .
Zaleca mu aby służąc Panu często pościł ,pomagał innym i bardzo dużo się modlił .Wysyła go na brzeg Jordanu by tam zamieszkał i żeby pomagał pielgrzymom i wędrownikom przechodzić na drugą stronę (aby ich przenosił na swoich potężnych ramionach na drugi brzeg rzeki).
Krzysztof zrobił wszystko według wskazówek Pustelnika.
Pewnej nocy usłyszał głos dziecka proszącego o pomoc w przedostaniu się przez rzekę .Krzysztof wziął go na swoje barki i wszedł do wody , z trudem udało mu się przeprawić z chłopcem na drugą stronę , ponieważ był on bardzo ciężki .Krzysztof zapytał go kim jest i dlaczego poczuł taki ciężar na swoich ramionach .Chłopiec odparł mu ,że jest Chrystusem którego szuka i że wraz z nim niósł on cały świat.
Następnie przybył on do miasta Samos w Licji ,ale nie znał on ich języka więc poprosił Pana by dal mu pojąć tę mowę i prośba się spełniła .Krzysztof w mieście tym nawracał pogan , ludzie którzy z nim rozmawiali stawali się chrześcijanami .Królowi panującemu w tym mieście bardzo się to nie podobało , ponieważ ludzie przestawali składać ofiary jego bogom . W końcu kazał on zabić Krzysztofa .Przywiązano go do pali i rycerze króla strzelali do niego z łuku .Żadna ze strzał nie trafiała go zawisły one w powietrzu . Król sądził ,że Krzysztof nie żyje blużnił na niego wtedy jedna ze strzał obróciła się w powietrzu i wbiła się prosto w oko króla .Krzysztof wiedząc że nazajutrz ma zostać ścięty ,nakazał królowi posmarować ranne oko krwią , w celu wyleczenia go . Król po egzekucji wziął odrobinę jego krwi i przyłożył do swojego oka modląc się przy tym słowami „W imię Boga i Świętego Krzysztofa ’’.Ozdrowiał natychmiast .Po całym zajściu król uwierzył w religię chrześcijańska i wydał dekret w którym zakazał blużnierstw na boga i Św. Krzysztofa, złamanie tego zakazu wiązało się z karą śmierci .
Na samym początku służył on królowi krainy, w której mieszkał .Kiedy okazało się, że król nie jest najpotężniejszym Panem ,bo boi się diabła Krzysztof opuszcza go i szuka diabła by mu służyć .
Udaje mu się go odnależć i służy dla niego , ale tylko do momentu kiedy okazuje się ,że i diabeł nie jest tym najważniejszym i najpotężniejszym Panem (ten zaś boi się Chrystusa).A więc Krzysztof wyrusza i poszukuj Chrystusa .
Bardzo długo nie może go znależć , aż na swojej drodze napotyka Pustelnika , który opowiada mu Chrystusie i uczy go prawd wiary .
Zaleca mu aby służąc Panu często pościł ,pomagał innym i bardzo dużo się modlił .Wysyła go na brzeg Jordanu by tam zamieszkał i żeby pomagał pielgrzymom i wędrownikom przechodzić na drugą stronę (aby ich przenosił na swoich potężnych ramionach na drugi brzeg rzeki).
Krzysztof zrobił wszystko według wskazówek Pustelnika.
Pewnej nocy usłyszał głos dziecka proszącego o pomoc w przedostaniu się przez rzekę .Krzysztof wziął go na swoje barki i wszedł do wody , z trudem udało mu się przeprawić z chłopcem na drugą stronę , ponieważ był on bardzo ciężki .Krzysztof zapytał go kim jest i dlaczego poczuł taki ciężar na swoich ramionach .Chłopiec odparł mu ,że jest Chrystusem którego szuka i że wraz z nim niósł on cały świat.
Następnie przybył on do miasta Samos w Licji ,ale nie znał on ich języka więc poprosił Pana by dal mu pojąć tę mowę i prośba się spełniła .Krzysztof w mieście tym nawracał pogan , ludzie którzy z nim rozmawiali stawali się chrześcijanami .Królowi panującemu w tym mieście bardzo się to nie podobało , ponieważ ludzie przestawali składać ofiary jego bogom . W końcu kazał on zabić Krzysztofa .Przywiązano go do pali i rycerze króla strzelali do niego z łuku .Żadna ze strzał nie trafiała go zawisły one w powietrzu . Król sądził ,że Krzysztof nie żyje blużnił na niego wtedy jedna ze strzał obróciła się w powietrzu i wbiła się prosto w oko króla .Krzysztof wiedząc że nazajutrz ma zostać ścięty ,nakazał królowi posmarować ranne oko krwią , w celu wyleczenia go . Król po egzekucji wziął odrobinę jego krwi i przyłożył do swojego oka modląc się przy tym słowami „W imię Boga i Świętego Krzysztofa ’’.Ozdrowiał natychmiast .Po całym zajściu król uwierzył w religię chrześcijańska i wydał dekret w którym zakazał blużnierstw na boga i Św. Krzysztofa, złamanie tego zakazu wiązało się z karą śmierci .
Do dziś nie ustalono ani daty ani miejsca urodzenia Jadwigi .
Prawdo podobnie urodziła się w latach 1174-1179 w rodzinnym zamku Andechs nad jeziorem w Amer w Bawarii.
Była najstarszą córka Bertolda IV hrabiego Diessens-Andechs tytularnego hrabiego Meranu.
W wieku 12 lat poślubiła we Wrocławiu Henryka, syna Bolesław Wysokiego .
Od 1202 roku była księżną Śląska. Wraz z Henrykiem tworzyli wzorcowe małżeństwo .Po 20 latach bycia razem złożyli śluby czystości.
Jej żarliwa pobożność udzielała się bliskim i poddanym .
Żyła w wielkiej ascezie , a Henryk u jej boku stał się wzorowym królem katolickim .
Na dworze we Wrocławiu powszechne były zwyczaje jak i język polski . Jadwiga przystosowała się bardzo szybko do tradycji oraz nauczyła się języka polskiego i biegle się nim posługiwała . Jej dwór słynął z dobrych obyczajów jak i z nieskazitelnej opinii, a ona sama otaczała całą swoją służbę wielką troską . Do jej dworu należała nie tylko rodzina , poddani, służba ale również duchowni i świeccy mężczyźni.
W swoim życiu doświadczyła wielu przykrych przeżyć, śmierć męża , własnych dzieci , skrytobójczą śmierć siostry Gertrudy (królowej Węgier) , hańbę siostry Agnieszki oraz banicję braci. Wszystkie te wydarzenia wpłynęły na pogłębienie jej życie religijnego.
Była najstarszą córka Bertolda IV hrabiego Diessens-Andechs tytularnego hrabiego Meranu.
W wieku 12 lat poślubiła we Wrocławiu Henryka, syna Bolesław Wysokiego .
Od 1202 roku była księżną Śląska. Wraz z Henrykiem tworzyli wzorcowe małżeństwo .Po 20 latach bycia razem złożyli śluby czystości.
Jej żarliwa pobożność udzielała się bliskim i poddanym .
Żyła w wielkiej ascezie , a Henryk u jej boku stał się wzorowym królem katolickim .
Na dworze we Wrocławiu powszechne były zwyczaje jak i język polski . Jadwiga przystosowała się bardzo szybko do tradycji oraz nauczyła się języka polskiego i biegle się nim posługiwała . Jej dwór słynął z dobrych obyczajów jak i z nieskazitelnej opinii, a ona sama otaczała całą swoją służbę wielką troską . Do jej dworu należała nie tylko rodzina , poddani, służba ale również duchowni i świeccy mężczyźni.
W swoim życiu doświadczyła wielu przykrych przeżyć, śmierć męża , własnych dzieci , skrytobójczą śmierć siostry Gertrudy (królowej Węgier) , hańbę siostry Agnieszki oraz banicję braci. Wszystkie te wydarzenia wpłynęły na pogłębienie jej życie religijnego.
(zdj.Kościół rzymsko-katolicki pw Św.Jadwigi Śląskiej )
Święta Jadwiga Śląska znana jest jako popularyzatorka życia zakonnego oraz fundatorka klasztoru cysterek w Trzebnicy .Czczona jest jako patronka Śląska i Polski , chrześcijańskich rodzin , małzeństw oraz zostła uznana za patronke pojednania polsko –niemieckiego .
Jan Paweł II , który odwiedził Wrocław w 1983 roku powiedział o niej ,że jest w dziejach Polski i Europy postacia graniczna ,która łaczy ze soba 2 narody polski i niemiecki .
“Łączy na przestrzeni wielu wieków historii, która była trudna i bolesna. (...) Wśród wszystkich dziejowych doświadczeń pozostaje przez siedem już stuleci orędowniczką wzajemnego zrozumienia i pojednania".
Po wielu latach surowego życia w ascezie zmarła w świętości w 1243 roku w Trzebnicy i tam została pochowana . W1267 roku została kanonizowana przez papieża Klemensa IV .sanktuarium w Trezbnicy stało się głównym ośrodkiem jej kultu.
Świety Aleksy
Urodził się w 360 r. w Rzymie w rodzinie bogobojnych rzymskich patrycjuszy: Eufemiusza, który był senatorem i Agleidy (Agle).
(zdj.Cerekiew pw Św Aleksego w Łodzi) Od wczesnych lat ojciec Aleksego wyróżniał się dobrocią, był miłosierny dla chorych i cierpiących, codziennie urządzał u siebie w domu trzy specjalne stoły: dla sierot i wdów, dla podróżników i dla ubogich, przy których ich gościł. Rodzice długo musieli czekać dziecka i to właśnie sprawiało, że czuli się nieszczęśliwi. Lecz czcigodna Agleida nie traciła nadziei — i usłyszał ją Bóg, posyłając im syna. Ojciec nazwał niemowlę Aleksy (w tłumaczeniu z greki - obrońca).
Święty Aleksy rósł będąc zdrowym dzieckiem, dobrze i pilnie się uczył. Kiedy zaś on osiągnął pełnoletność, Eufemiusz wraz z Agleidą zdecydowali się go ożenić. Wybrali dla syna dziewczynę cesarskiej krwi, bardzo ładną i bogatą, ale już w dniu ślubu Aleksy uciekł z domu. Wsiadł na statek i popłynął do Ziemi Świętej, skąd udał się do miasta Edessa.Rodzice wszędzie szukali syna lecz nie mogli go odnaleźć. Tymczasem młodzieniec wybrał sobie inną drogę życia - żebractwo. Prowadząc przy miejscowej świątyni życie nędzarza przestrzegał ścisłego postu i w każdą niedzielę przystępował do sakramentu Eucharystii. Wszystko co otrzymywał od innych natychmiast rozdawał potrzebującym, sam zaś żywił się jedynie chlebem i wodą i to tylko w takich ilościach, by nie umrzeć z głodu.Po siedemnastu latach Aleksy wsiadł na statek płynący do Tarsu, który jednak zgodnie z Wolą Bożą wiatry przygnały do jego ojczyzny. Tu, nie rozpoznany przez nikogo żebrak, spędził u progu rodzinnego domu następne dwadzieścia lat. Przeczuwając zbliżająca się śmierć opisał własne życie w liście i w 411 r. zasnął snem wiecznym. Dopiero wówczas rodzice i żona świętego dowiedzieli się kto żył tuż obok nich przez tak wiele lat.Po śmierci z ciała świętego zaczęła wydzielać się przyjemna woń i wonna mirra. Przez cały tydzień przybywający do grobu zmarłego otrzymywali uleczenie od chorób. Pochowano go w świątyni św. Bonifacego.
W 1216 r. stwierdzono, że ciało świętego Aleksego nie uległo rozkładowi. Na miejscu, gdzie zostało złożone wzniesiono wówczas wspaniałą świątynię.W średniowieczu św. Aleksy był postacią bardzo popularną w średniowiecznej literaturze i sztuce scenicznej w Europie i Północnej Afryce. Uchodził za patrona ubogich, żebraków i pielgrzymów. Napisany o nim poemat jest jednym z najstarszych zabytków językowych we Francji. Pojawia się również wcześnie m.in. w tekstach niemieckich i polskich - „Legenda o św. Aleksym” (XV w.). Na miejscu jego domniemanego domu w Awentynie jeszcze w średniowieczu wzniesiono klasztor benedyktyński i wspaniałą bazylikę pod wezwaniem świętego. Obecna bazylika św. Aleksego pochodzi z XVII w. i należy do najpiękniejszych kościołów rzymskich. W Polsce święty Aleksy odbierał szczególną cześć w Tumie pod Łęczycą oraz w Płocku.
Jest patronem licznych zakonów, a także ubogich, pielgrzymów, wędrowców, żebraków. Jest orędownikiem podczas trzęsienia ziemi, suszy, złej pogody, w czasie epidemii i plag.
Święty uważany jest za patrona rybaków. Wierni modlą się również do niego o to, by pomógł im pozbyć się grzechu dumy i wyniosłości.
Powstały nawet rodziny zakonne pod jego patronatem: bracia aleksjanie, siostry aleksjanki (XIV w.), Kongregacja Sióstr Najświętszego Serca Jezusa i Maryi (XIX w.).
Czczony jest głównie w bizantyjskim obszarze kulturowym oraz Rosji.
Świętość bohatera oznajmiają cudowne znaki. Jeszcze za życia Aleksego cudowny obraz wzywa go do kościoła i natychmiast bohater staje się przedmiotem kultu. Szybko jednak ucieka od sławy i popularności. Śmierć Aleksego zostaje oznajmiona przez bicie dzwonów, które same z siebie, nie poruszane przez nikogo głoszą żałobne wydarzenie Rzymowi.
Do ciała świętego doprowadza mieszkańców tajemnicze, nieznajome dziecko, którego niespodziewane pojawienie się sugerować może znak niebios. Zwierzchnicy Kościoła (papież, kardynałowie) i państwa (cesarz) udają się, by w procesji uczcić świętego. Martwe ciało Aleksego nabiera uzdrowicielskiej mocy. Historia Aleksego miała stać się dla współczesnych lekcją pobożnego życia, propagowaniem postawy człowieka całkowicie oddanego Bogu, przykładem właściwej hierarchii wartości.
Święty uważany jest za patrona rybaków. Wierni modlą się również do niego o to, by pomógł im pozbyć się grzechu dumy i wyniosłości.
Powstały nawet rodziny zakonne pod jego patronatem: bracia aleksjanie, siostry aleksjanki (XIV w.), Kongregacja Sióstr Najświętszego Serca Jezusa i Maryi (XIX w.).
Czczony jest głównie w bizantyjskim obszarze kulturowym oraz Rosji.
Świętość bohatera oznajmiają cudowne znaki. Jeszcze za życia Aleksego cudowny obraz wzywa go do kościoła i natychmiast bohater staje się przedmiotem kultu. Szybko jednak ucieka od sławy i popularności. Śmierć Aleksego zostaje oznajmiona przez bicie dzwonów, które same z siebie, nie poruszane przez nikogo głoszą żałobne wydarzenie Rzymowi.
Do ciała świętego doprowadza mieszkańców tajemnicze, nieznajome dziecko, którego niespodziewane pojawienie się sugerować może znak niebios. Zwierzchnicy Kościoła (papież, kardynałowie) i państwa (cesarz) udają się, by w procesji uczcić świętego. Martwe ciało Aleksego nabiera uzdrowicielskiej mocy. Historia Aleksego miała stać się dla współczesnych lekcją pobożnego życia, propagowaniem postawy człowieka całkowicie oddanego Bogu, przykładem właściwej hierarchii wartości.
W ikonografii wschodniej postać św. Aleksego przedstawiana jest podobnie jak św. Jana Chrzciciela.
Ma długie, kasztanowe włosy, rozłożone pasemkami na barkach oraz podobnie wyglądającą krótką brodę.
Ubrany jest w sięgającą za kolana, ciemnozieloną sutannę. Nogi ma bose, a ręce złożone na piersiach w kształcie krzyża. W niektórych przedstawieniach święty trzyma zwój z napisem: Oto ten, który pozostawił ojca i matkę, żonę, rodzinę i przyjaciół, wsie i majątki.W tradycji zachodniej święty przedstawiany jest często w ubiorze pustelnika lub pielgrzyma, jako postać leżąca pod schodami. Za atrybuty ma tu: księgę, kij pielgrzyma, schody i zwój.
Najstarsza polska wersja legendy o świętym Aleksym zachowała się w kopii sporządzonej około połowy XV wieku (zabytek przechowywany jest obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie). Brakuje w niej zakończenia opisującego lamentacje rodziny i pogrzeb świętego ascety.
Anonimowy autor, zapewne duchowny pochodzący z Mazowsza, zredagował polski żywot Aleksego w formie wierszowanej (niemal połowa wersów to ośmiozgłoskowce), w oparciu o jeden z nieznanych bliżej przekazów, których setki krążyło wówczas po Europie.
Średniowieczną popularność legendy tłumaczy zarówno żywy od X stulecia rozkwit kultu św. Aleksego, jak również ideowa i literacka atrakcyjność opowieści o heroicznym ascecie.
Pierwotna wersja legendy o „Świętym Księciu” powstała w Syrii w 2. połowie V wieku jako wyraz kształtowania się nowych, ascetyczno-pustelniczych wzorców doskonałości chrześcijańskiej. W najstarszych wersjach bohater legendy zwany jest „Mężem Bożym”, w późniejszych zaś przeróbkach greckich i łacińskich - Aleksym (gr. alexis - opieka, wspomożenie). Jest on więc w istocie postacią anonimową, więcej - na poły legendarną. Jego żywot urzeczywistnia ideał świętości tzw. wyznawcy - człowieka stanu świeckiego, który całym swoim życiem dąży do świętości zachowując bezwzględną wierność nakazom Chrystusa.
Anonimowy autor, zapewne duchowny pochodzący z Mazowsza, zredagował polski żywot Aleksego w formie wierszowanej (niemal połowa wersów to ośmiozgłoskowce), w oparciu o jeden z nieznanych bliżej przekazów, których setki krążyło wówczas po Europie.
Średniowieczną popularność legendy tłumaczy zarówno żywy od X stulecia rozkwit kultu św. Aleksego, jak również ideowa i literacka atrakcyjność opowieści o heroicznym ascecie.
Pierwotna wersja legendy o „Świętym Księciu” powstała w Syrii w 2. połowie V wieku jako wyraz kształtowania się nowych, ascetyczno-pustelniczych wzorców doskonałości chrześcijańskiej. W najstarszych wersjach bohater legendy zwany jest „Mężem Bożym”, w późniejszych zaś przeróbkach greckich i łacińskich - Aleksym (gr. alexis - opieka, wspomożenie). Jest on więc w istocie postacią anonimową, więcej - na poły legendarną. Jego żywot urzeczywistnia ideał świętości tzw. wyznawcy - człowieka stanu świeckiego, który całym swoim życiem dąży do świętości zachowując bezwzględną wierność nakazom Chrystusa.
Wartości ideowe, które niósł w sobie żywot św. Aleksego, sięgały, bez wątpienia, bardzo dawnej tradycji ascetycznej, ujętej w chrześcijaństwie jako naśladowanie Chrystusa.
Model ten, o widocznej inspiracji orientalnej, podjęto w jednym z utworów odrodzenia bizantyjskiego i przeniesiono do Hiszpanii i Włoch nie tracąc kontaktu z kulturą monastyczną typu wschodniego. Z niej czerpali natchnienie wymagający twórcy różnych reform kanonickich i zakonnych, czynni we Włoszech, Francji i Niemczech, którzy do tego wzorca dorzucali różne propozycje organizacyjne i odcienie ideowe. W fazie początkowej tych prób nie mogły ujść uwagi owych ludzi akcenty orientalne ascezy w sformułowaniu zawartym w żywocie św. Aleksego.
Odgadujemy jego dalekie korzenie tkwiące w konfliktach cywilizacji wielkomiejskiej schyłkowego świata starożytnego i jego bizantyjskiego przedłużenia, w konfrontacji z ludźmi marginesu społeczno-religijnego. Niektóre z tych akcentów, jak wyniosła twardość i nieustępliwość wobec uczuć własnych i bliźnich, choćby najbliższych - szczególnie działały na wyobraźnię reformatorów.
Model ten, o widocznej inspiracji orientalnej, podjęto w jednym z utworów odrodzenia bizantyjskiego i przeniesiono do Hiszpanii i Włoch nie tracąc kontaktu z kulturą monastyczną typu wschodniego. Z niej czerpali natchnienie wymagający twórcy różnych reform kanonickich i zakonnych, czynni we Włoszech, Francji i Niemczech, którzy do tego wzorca dorzucali różne propozycje organizacyjne i odcienie ideowe. W fazie początkowej tych prób nie mogły ujść uwagi owych ludzi akcenty orientalne ascezy w sformułowaniu zawartym w żywocie św. Aleksego.
Odgadujemy jego dalekie korzenie tkwiące w konfliktach cywilizacji wielkomiejskiej schyłkowego świata starożytnego i jego bizantyjskiego przedłużenia, w konfrontacji z ludźmi marginesu społeczno-religijnego. Niektóre z tych akcentów, jak wyniosła twardość i nieustępliwość wobec uczuć własnych i bliźnich, choćby najbliższych - szczególnie działały na wyobraźnię reformatorów.
(zdj.Ikona przedstawiająca św. Aleksego z XVII wieku)
Jaki jest w istocie rzeczy wymiar ascezy proponowanej słuchaczowi omawianego tu żywota?
Od prawie pół wieku toczy się ożywiona dyskusja wśród romanistów w związku z urywkiem legendy zwanym intactam sponsam relinquens, który odnosi się do epizodu opuszczenia przez Aleksego młodej żony w noc poślubną lub rankiem, jak chce wersja zwana małżeńska. Żywot polski, podobnie jak Vie de St. Alexis dwieście lat wcześniej, przedstawia to w tonie surowego realizmu:
(A gdy się z nią pokładał,tej nocy z nią gadał.Wrocił za się pirścień jej,a (rzekł) tako do niej:„Ostawiam cię przy t(w)ym dziestwie,wróć mi (je) w niebieskim krolestwie.Jutro(ć) się bierzę od CiebieSłuży(ć) temu, coż jest w niebie.A gdyć wszyt(cy) stoły osiędą,Tedyć ja już w drodze będę.Miła żono, każę tobie:Służy Bogu w każdej dobie,Ubogie karmi i odziewa(j),Swych starszych ni(g)dy nie gniewa(j),Chowa(j) się w(e) czci i w kaźni,Nie traci nijednej przyjaźni”) (w. 60-75).
Interpretatorzy tego fragmentu w żywocie starofrancuskim zgodnie zdumiewają się znieczuleniem bohatera posuniętym aż do okrucieństwa. Nieuniknioną koniecznością jest dla niego poświęcenie własnego szczęścia na ziemi dla nagrody niebieskiej i zniszczenie bez cienia wahania szczęścia drugiej osoby, by nie wystawić swego żywota wiecznego na próbę.
Pobożność Aleksego wydaje się wielu tym uczonym czytelnikom zimna, bezlitosna, zarówno wobec siebie, jak rodziny. Nie ma tu wewnętrznego ognia mistycznego, asceza na kształt kultu liturgicznego. Nie ma tu też walki moralnej. Z całkowitą równowagą ducha naruszył Aleksy obowiązek posłuszeństwa synowskiego deklarowany na początku legendy, jak w tekście polskim:
(Cokole) mi chcesz kazać,po twej woli ma się to (z)stać (w. 48-49)
I pogardził małżeństwem pobłogosławionym przez kościół. Na wzór świętych szczątków zamkniętych w relikwiarzu i otoczonych dymem kadzideł Aleksy pozostaje obcy ciepłu ludzkiemu, które w następnych stuleciach usunęło lub nadwątliło pozy hieratyczne świata religijnego.
Twardość ascezy wprawdzie nie zanikła wśród modeli chrześcijańskich, a w postaci areligijnej, np. dowódcy wojskowego lub przywódcy politycznego, także stanowi jeden z wzorców zachowania jednostki w społeczeństwie, ale to świadome nagromadzenie rysów bezwzględności w portrecie świętego zastanawia z punktu widzenia jego odbiorców.
Dopiero od XIII w. w żywocie niemieckim, związanym z wersją małżeńską, i niewiele później w polskim pojawił się wątek zgody małżonki, czerpany ze wspólnego nurtu, i osłabił w ten sposób bezlitosność poprzednich redakcji:
Królewna odpowie jemu :
„Mam też dobrą wolę ku temu,najmniejszy mężu mój,
tego się po mnie (nic) nie boj.
Każdy członek w mym żywocieChcę chować w kaźni i w cnocie;
Jinako po mnie nie wzwiesz
Dokąd ty żyw, (i) ja też (w. 76-83).
Królewna odpowie jemu :
„Mam też dobrą wolę ku temu,najmniejszy mężu mój,
tego się po mnie (nic) nie boj.
Każdy członek w mym żywocieChcę chować w kaźni i w cnocie;
Jinako po mnie nie wzwiesz
Dokąd ty żyw, (i) ja też (w. 76-83).
(zdj.Świety Aleksy-Człowiek Boży)Czy Aleksy skorzystał z pobożności franciszkańskiej?
Na pewno nie w sensie autentycznym postawy Franciszka z Asyżu, który sam widział postawę ekonomiczną swoich fratelli raczej po stronie pracy niż żebrania. Ale wiemy, że bracia mniejsi wybrali jałmużnę jako postać swego ubóstwa. Jego walor chrześcijański podwyższyli przez potrójny obowiązek posłuszeństwa, skrajnego ubóstwa i czystości.
A czyż nie czytano już wcześniej w żywocie św. Aleksego jakby prefigurację tego ideału?
Jednak ideał franciszkański, mimo wszystkich kryzysów, pozostał zakonny, podczas gdy Aleksy - wielowiekowy heros wyrzeczenia ascetycznego - pozostawał w oczach czytelników i uszach słuchaczy symbolem człowieka świeckiego. Nie będzie więc zbyt śmiałe, jeśli zasługę przetrwania legendy i kultu przypiszemy masom świeckim. Nie jest też dziwne, że Aleksy stał się patronem grup oddanych dziełom miłosierdzia, dziełom zarządzanym przeważnie przez świeckich, w których jałmużna przebyła drogę od datku do samopomocy społecznej, gdzie Aleksy przyczynia się do realizowania ideału zbudowanego już z doświadczeń późnośredniowiecznego miasta.
W kulcie św. Aleksego - kończmy naszą wędrówkę jego śladami - wieczny temat ucieczki od świata (fuga mundi), od świata, którego nie potrafi się zmienić, znajduje swoje zastosowanie. Żywot Człowieka bożego wydaje się także wypadkiem szczególnym sprawy szerszej: przechodzenia z kraju do kraju i poprzez stulecia wzorca moralnego, który, mimo wariantów i mutacji we wszystkich swoich zastosowaniach, wykazuje trwałość archetypu. Archetypu świadomego nieprzystosowania społecznego: pauper sum et peregrinus, jak o sobie mówi nasz bohater; archetypu eskapizmu i pasywności, dobrowolnego ubóstwa i kwietystycznego wyrzeczenia. Rzecz jasna, że i ten archetyp staje się zjawiskiem historycznym w czasie i przestrzeni, w wymiarze społecznym. Dopiero wtedy, widziany w kategoriach problemu historycznego obiecuje nam tyleż przygody intelektualnej, ile perspektyw otwierających się, czasem niespodziewanie, na człowieka i społeczeństwo. (zdj.Św. Aleksy)
Na tle średniowiecznego ideału ascety św. Aleksy stanowi pod pewnymi względami wyjątek. Jego asceza i śmierć są ciche i ukryte przed oczami najbliższych. Aleksy dobrowolnie wyrzeka się swojego pochodzenia, młodej żony i majątku. Opuszcza dom rodzinny i, mimo że w każdej chwili może powrócić, z pokorą znosi biedę, upokorzenia i tułaczkę. A wszystko to czyni dla Boga. Aleksy umiera świadomie i samotnie,śmierć jest dla niego wybawieniem, etapem przejścia do życia wiecznego.Postać ascety z jego pokornym znoszeniem upokorzeń i cierpień przywodzi na myśl osobę Chrystusa. List, który pisze Aleksy przed śmiercią, nie jest rozrachunkiem z doczesnymi sprawami, ale niejako rachunkiem sumienia i autobiografią. Umieranie bohatera opisane jest w sposób prosty i spokojny; odchodząc z tego świata, Aleksy zwraca duszę swemu Stwórcy.
(zdj.Ikona świętego pochodząca z Moskwy, II poł. XVII w.)
Święty Stanisław
Jeden z najpopularniejszych Świętych w Polsce .Urodził się ok.1030 roku w Szczepanowie , a zmarł 11 kwietnia 1079 roku w Krakowie. Polski duchowny , katolik , krakowski biskup oraz męczennik .Jest patronem Archidjecezji poznańskiej i diecezji sandomierskiej . Kościół św. Stanisława uznał za świętego 17 września 1253 roku , czyli około 200 lat po jego śmierci . Podczas samej kanonizacji( w Asyżu) po raz pierwszy powołano inkwizycje tzw. „ advocatus diaboli”, którą zarządzał kardynał podnoszący zarzuty przeciw wnioskowi o uznaniu kogoś świętym .Proces trwał 4 lata pod przewodnictwem papieża Innocentego IV.
Św. Stanisław został wpisany do Martyrologium Rzymskiego na dzień 8 maja.Został konsekrowany na biskupa krakowskiego w 1072 roku za zgoda księcia Bolesław Szczodrego zastępując ówczesnego biskupa Lamberta. (zdj.Sarkofag Św.Stanisława w katedrze na Wawlu)
Jednym z najważniejszych wątków z życia Św. Stanisława jest spór z Bolesławem Szczodrym .Nie są jednak znane dokładne przyczyny sporu jest na ten temat wiele legend .Jedna z nich mówi o tym że młody biskup krakowski skrytykował zachowanie polskiego króla .W odpowiedzi na te słowa Bolesław Szczodry wydał rozkaz swoim żołnierzom , aby biskupa zgładzili . Jednakże oni ,nie chcąc podnosić ręki na osobę duchowną odmówili wykonania rozkazu. Wtedy to sam król dopuścił się zbrodni .Podczas mszy świętej odprawianej przez Stanisława w kościele na skałce król zabija go.Wkrótce potem Bolesław ucieka z kraju , a miejsce na polskim tronie zajmuje jego brat Władysław Herman.
Kult świętego Stanisława rozpoczyna się z chwilą przeniesienia jego zwłok do katedry wawelskiej .Następnie później rodzi się legenda na temat rozbicia dzielnicowego jako karze za śmierć biskupa .Kraj rozpadł się tak samo jak odpadły członki samego Stanisława .Później oczekiwano na cud , lecz nigdy się nie wydarzył . Katedra wawelska , która mieści jego sarkofag ,nosi wezwanie św. Stanisława i Wacław czeskiego .Poza tym w tym samym mieście znajduje się jego sanktuarium w kościele Paulinów na skałce. W pierwszą niedzielę po dniu św. Stanisława , czyli 8 maja – odbywa się procesja z relikwiami świętego z Katedry na Wawelu do kościoła Św. Michała Archanioła i Św. Stanisława Biskupa na skałce, w którym bierze udział Episkopat Polski oraz wszyscy wierni.
W 1765 roku król polski Stanisław August Poniatowski ustanowił order
Św. Stanisława. Natomiast „papież dobroci ” jak się mówi o papieżu Janie XXIII – ustanowił świętego Stanisława patronem Polski obok Najświętszej Marii Panny Królowej Polski i Świętego Wojciecha .
Święty Stanisław w sztuce .W ikonografii przedstawia się go w szatach pontyfikalnych z atrybutami takimi jak : orzeł , umarły Piotrowin , pastorał.
Od wieku XV rośnie liczba przedstawień polskiego świętego . Najczęściej jest on przedstawiany z umarłym Piotrowinem. Jan Matejko przedstawia go na obrazie „Bitwa pod Grunwaldem ” w chwili kiedy święty pojawia się na obłoku .
Dwa największe cuda Świętego Stanisława:
1.Wskrzeszenie Piotrowina , podczas gdy król kwestionuje przed sądem prawo własności Stanisława do majątku zmarłego rycerza Piotra z Janiszewa. Stanisław modli się a ten zmartwychwstaje i potwierdza ,że sprzedał majątek biskupowi .
2. Zrośnięcie się członków Stanisława po męczeńskiej śmierci , które były pilnowane przez orły . Był to symbol łączący kościół z odbudową jedności państwa w dobie rozbicia dzielnicowego .
Święta Jadwiga Królowa – Lilia Wawelu
Ur.18 lutego 1374 roku
Zm.17 lipca 1399 roku
„O Królu Niebios , tę królowe Polaków
Racz przyjąć i umieścić w swoim raju;
Kędy wonieją zapachy , sączy się napój niebieski
Zieje rozkosz balsamów , płyną miody,
Słodkie anioły płyną , brzmi muzyka wdzięczna
i śpiewanie,
Gdzie nieznany jest głód i dopiekające żary
upału,
Powietrze tchnie wonią , róża rozkwita ,zdroje
szeleszczą,
Wiecznie panuje wiosna , nie znająca lodów ani zimy.”
Z epitafium na nagrobku Św.Jadwigii
Jadwiga Andegaweńska była córką Ludwika Wielkiego (króla Węgier i Polski) oraz Elżbiety Bośniaczki. Urodziła się na Węgrzech. Przebywała w kulturalnym środowisku dworu w Budzie. Posiadała umiejętność czytania , znajomość języków obcych , zamiłowanie do lektury , muzyki , sztuki i nauki.
Jadwiga przybyła do Polski w 1384 roku ,i 16 października została ukoronowana na króla Polski na Wawelu. Zanim ustalono że zostanie żoną Jagiełły rządziła samodzielnie , po ślubie miała duży wpływ na władzę męża.Jadwiga była nie przekonana do zawarcia związku małżeńskiego ze starszym o ok. 20 lat Jagiełłą, którego uważała za pogańskiego barbarzyńcę.
W 1378 roku odbyło się uroczyste spotkanie dworów austryjackiego i węgierskiego celem zawarcia zaręczyn pomiędzy Jadwigą a Wilhelmem Habsburgiem. Niestety ze względów politycznych królowa odwołać „dziecięce śluby” i wyraziła zgodę na małżeństwo z Jagiełłą ,co było wielkim aktem poświęcenia i rezygnacji z dziewczęcych marzeń o miłości i szczęściu.
Pożycie małżeńskie z Władysławem (takie imię otrzymał Jagiełło podczas chrztu) nie układało się dobrze. Dopiero w 1399 roku Jadwiga urodziła mu córkę Bonifację, która zmarła w tym samym roku.
Królowa angażowała się w chrystianizację Litwy , która przyjęła chrzest dzięki małżeństwu Jadwigi z Jagiełłą. Uzyskała wraz z mężem zgodę Papieża na utworzenie Wydziału Teologicznego na Akademii Krakowskiej.
W swoim testamencie zobowiązała króla do dokończenia odnowy Akademii , przeznaczając na ten cel swoje szaty, klejnoty ,pieniądze. Udzielała się też dobroczynnie – fundacja psałterzów dla Katedry na Wawelu.
Troszczyła się o biednych i skazańców. Sprowadziła karmelitów i benedyktynów do Krakowa .Prowadziła pertraktacje z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego. Sprawowanie władzy pojmowała jako służbę. Jadwiga bardzo wyróżniała się w ówczesnej Europie. Była osobą pobożną , żyjącą w zgodzie z bogiem i cnotami moralnymi . Starannie wykształcona , skupiała wokół siebie elity polityczne i intelektualne .Pomimo swojej inteligencji słynęła również ze swej urody i wzrostu (miała ok. 180 cm wzrostu).
Jako o niej pisano w kronikach:
"nie było bowim podówczas
piękniejszej w całym świecie niewiasty"
Stała się wybitną władczynią Królestwa Polskiego .Święta Jadwiga zmarła na gorączkę Połogową mając niecałe 26lat.Ludzie od początku uważali ją za świętą .Dopiero jednak 8 czerwca 1979 roku została beatyfikowana przez Jana Pawła II a kanonizowana dokładnie 18 lat pozniej. Była pierwszą osobą kanonizowaną na ziemiach polskich .
„Raduj się, Krakowie! To właśnie głębi jej
umysłu i serca jej zawdzięczasz , królewska stolico , że
stałaś się znaczącym w Europie ośrodkiem myśli , kolebką
kultury polskiej i pomostem między chrześcijańskim
Zachodem i Wschodem , wznosząc niezbywalny wkład w
Kształt europejskiego ducha”
Jan Paweł II
(podczas kanonizacji 8 czerwiec 1999r.)
Subskrybuj:
Posty (Atom)